این امر مهم که نیاز به سرمایه کلان، ناشر فداکار و پر انگیزه و مصححان و محققان نستوه داشت سر انجام به بار نشست و محصول آن در اختیار حوزه های علمیه، علما و دانش پژوهان قرار گرفت.

ناشر عمده و اصلی در این نهضت شیخ محمد آخوندی صاحب انتشارات دار الکتب الاسلامیه بود که بعد هم توسط فرزندان او ادامه یافت.

از پیشکسوتان مصححان و محققان معروف که در مطالعه متون قدیمی چاپ سنگی که احیاناً ناخوانا و مغلوط بود و تطبیق آن بر صفحات حروفچینی شده (نمونه خوانی) و پیدا کردن آدرس ها و تدوین توضیحات تعلیقی در پاورقی ها بسیار زحمت کشیده بودند باید زنده یاد شیخ عبد الرحیم ربانی شیرازی، علی اکبر غفاری و محمد باقر بهبودی را که حقیقتاً کارشان دقیق بود و خدمت بزرگی به این نهضت کردند نام برد. روحشان شاد و اجرشان پایدار.

در خصوص کتاب شریف بحار الانوار باید دانست که چاپ اول آن معروف به چاپ کمپانی در 25 جلد رحلی منتشر شده بود. ناشر آن حاج محمد حسن امین الضرب اصفهانی معروف به کمپانی بود که برای این کار بزرگ سرمایه گزاری کرده بود. اخیراً کتابی تحت عنوان «صورت هزینه ها و مخارج چاپ کتاب بحار الانوار (طبع کمپانی) » منتشر شده که خصویات آن طبع و هزینه های مربوط به آن در این کتاب آمده است. مؤلفان این کتاب بانوان «مژده مهدوی» و «نرگس پدرام» می باشند. این اثر در 612 صفحه توسط انتشارات ثریا در سال 1395به طبع رسیده است.

در مورد روند چاپ حروفچینی شده 110 جلدی بحار الانوار، مرحوم محمد باقر بهبودی مصاحبه مفصلی با پایگاه اطلاع رسانی حوزه دارد که علاقمندان می توانند آنرا در این پایگاه [1]مطالعه کنند.

وی در بخشی از این مصاحبه می گوید: «می توانم ادعا کنم اگر فداکاری من نبود کار تحقیق و چاپ بحار الانوار به پایان نمی رسید، دست کم در آن زمان. ناشر بحار الانوار در سال 1338 با کسر مبلغ هنگفتی ورشکست شد و چاپ بحار متوقف ماند...

... چاپ جلدهای مانده بحار الانوار آغاز ناشر نخستین نیز که بیست جلد بحار را با تیراژ سه هزار نسخه چاپ کرده بود و اوراق چاپی آن در انبار در حال پوسیدن بود پس از صحافی و عرضه آنها به بازار به توان مالی رسید و چاپ بحار از حال توقف بدر آمد...

... بالاخره مرحوم کتابچی [2]پس از محاسبه پذیرفت در چاپ بحار الانوار سرمایه گزاری کند. دست به کار شد و قبض پیش فروش بحار را انتشار داد. در کوتاه مدت هشتصد نسخه قبض های پیش فروش به فروش رسید..».

به هر حال امیدواریم خداوند متعال همه کسانی از گذشتگان که در نشر آثار مکتب تشیع زحمت کشیده و آنها را در اختیار ما گذارده اند غریق بحا رحمتش فرماید و اجر و پاداش بیکران به آنها عنایت کند.

اکنون فهرست کتاب:

[1] https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4518/7335/91372/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1-%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C

[2] - مرحوم سید جلال کتابچی صاحب انتشارات «علمیه اسلامیه» که بعداً نام آن به «اسلامیه» تغییر یافت.

ابزارک تصویر